فیستول مقعدی بیماری دردناک و عفونی ناحیه مقعد است. این بیماری بر اثر پیشروی عفونت از داخل روده به سطح پوست ایجاد شده و مجرای غیر طبیعی میان پوست اطراف مقعد و کانال مقعد ایجاد می‌کند. عفونت درمان نشده یا آبسه با گذشت زمان نواحی اطراف خود را درگیر کرده و تا سطح پوست امتداد می یابد. این بیماری در دسته بیماری‌های مقعدی یا نشیمنگاهی دسته بندی می‌شود. فیستول مقعدی باید هر چه سریع تر درمان شود زیرا در غیر این صورت بیماری پیشرفت نموده و ممکن است عوارض ناخوشایندی را به دنبال داشته باشد.
علت فیستول مقعدی
همان طور که اشاره کردیم فیستول مقعدی در اثر پیشرفت عفونت درمان نشده، ایجاد می شود. در بیشتر موارد عامل این بیماری آبسه هایی است که به طور کامل درمان نشده اند. فیستول مقعدی ممکن است در اثر عوامل مختلفی ایجاد شود، این عوامل عبارتند از :
- آبسه : مهمترین عامل فیستول، آبسه ها هستند. این ضایعات در اثر تجمع چرک در زیر پوست اطراف مقعد ایجاد می شود. آبسه ها علائمی از جمله تب، خستگی، احساس ناخوشی و تورم اطراف دهانه‌ی مقعد را به همراه دارند.
- بیماری کرون : کرون یکی از انواع بیماری های التهابی روده بوده که نتیجه آن التهاب و عفونت روده است. کرون با علائمی مثل درد شکم، اسهال، از دست دادن اشتها، کاهش وزن، تهوع و استفراغ ظاهر می شود. این بیماری در 25% از موارد در فیستول مقعدی نقش دارد.
- دیورتیکولیت : دیورتیکول ها کیسه هایی کوچکی هستند که بر روی سطح پوشش روده ایجاد می شوند. عفونت این کیسه باعث بیماری دیورتیکولیت می شود.
- هیدرآدنیت چرکی : این عارضه نوعی بیماری پوستی نادر است که در آن غدد عرق دچار التهاب می شوند. در صورتی که بیماری به غدد درون مقعد کشیده شود، احتمال فیستول وجود دارد.
- جراحی در نزدیکی مقعد : در برخی موارد در نتیجه جراحی، تخلیه آبسه و یا زایمان سخت، شکل سلولها تغییر کرده و فیستول ایجاد می شود.
- عفونت هایی مانند سل، HIV و عفونت های منتقله از راه جنسی نظیر کلامیدیا یا سیفلیس
- سرطان : با تغییر شکل سلولی و ایجاد تومور زمینه برای بروز فیستول مهیا می شود.
علائم فیستول مقعدی
مهمترین علائم فیستول مقعدی به این شرح است :
- التهاب پوست اطراف مقعد در اثر عفونت
- درد ثابت یا ضربان دار
- خروج ترشحات بد بو و یا خونی از اطراف مقعد
- آبسه مقعدی مکرر علاوه بر علت فیستول می تواند نشانه ای از آن نیز باشد.
- بی اختیاری مدفوع
- قابل رویت شدن سوراخ فیستول، این مرحله در صورت پیشرفته شدن بیماری و عدم درمان به موقع آن روی می دهد.
تشخیص فیستول مقعدی
این بیماری معمولاً نشانه های مشخصی داشته که موجب تسریع در تشخیص آن می شود. برای تشخیص معمولاً پزشک با بررسی علائم بیمار و معاینه بالینی به بررسی نشانه ها و علائم بیشتر می پردازد. اما ممکن است پزشک از معاینه انگشتی نیز برای بررسی های بیشتر استفاده نماید. معمولاً فشار دادن سر خارجی فیستول به مشاهده مجرای داخلی آن کمک می کند. در صورتی که پزشک به وجود این بیماری شک داشته باشد، برای بررسی های بیشتر و پیدا کردن دقیق مجرای از سایر روشها استفاده می نماید.
- آنوسکوپ : آنوسکوپ جهت بررسی بیشتر داخل کانال مقعد کاربرد دارد.
- فیستولوگرافی : این وسیله برای مشخص کردن موقعیت دقیق مجرای فیستول با استفاده از اشعه ایکس کاربرد دارد.
- سیگموئیدوسکوپی : لوله ای باریک و دارای دوربین و نور است که به بررسی راست روده و مقعد کمک می کند.
- MRI : با این روش می توان تمام بافت های بدن و نواحی آسیب دیده را مشاهده نمود.
در مواردی ممکن است پزشک برای تشخیص علت فیستول از بررسی های آزمایشگاهی و کولونوسکوپی برای بررسی احتمال بیماری های گوارشی و عفونی نیز دیورتیکولیت، سرطان، التهاب روده و....استفاده نماید.
درمان فیستول مقعدی
روشهای متعددی برای درمان فیستول وجود دارد، که در ادامه به بررسی هریک عوارض و مزایای آنها می پردازیم و بهترین روش درمان فیستول را نیز معرفی می کنیم.
